توسعه ايران از ديدگاه مهندس مهدي بازرگان
قاسم صانعي - ابراهيم حاجياني
قاسم صانعي - ابراهيم حاجياني
-
زبان مقاله : فارسی |
تعداد صفحات مقاله : 51 صفحه |
نوع مقاله : مقاله پوستری |
ISC کد مقاله در : ISC975_216234
چکیده
مهم ترين و بارزترين جهت حرکت عام روشنفکري در ايران، در مقوله اي به نام روشنفکري ديني جلوه گر شد که وجه بارز آن را مي توان در اهميتي دانست که دين در سنت ايراني داشته و دارد. مهندس مهدي بازرگان سرسلسله روشنفکري ديني در ايران بود که دغدغه هاي ديني و آرزوي پيشرفت و ترقي جامعه در کنار حيات نسبتاً طولاني وي، در دوره هاي مختلف به او ابعادي چند گانه بخشيده است. او هر جا که دين به نحوي مورد تهاجم قرار مي گيرد در صحنه حاضر شده و به دفاع از آن پرداخت و داراي فعاليت هاي ديني، علمي، اجتماعي و سياسي بود که همواره فعاليت هاي ديني او بر فعاليت هاي سياسي اش مقدم بود. از او بيش از 100 اثر مذهبي، 16 اثر قرآني، و 70 اثر اجتماعي و 160 اثر سياسي به جاي مانده است. ايده ها و ريشه فکري خود را از اسلام و غرب کسب مي کند و در واقع يک مسلمان معتقد و متفکر دردمند بود که به انديشه در مورد علل تفوّق غرب و عقب ماندگي و انحطاط ايرانيان وا مي دارد. روند تحول انديشه مهندس بازرگان، بر مبناي تقسيم بندي دو گانه ديني-علمي و ديني-سياسي وي است که علت آن تجربه گرايي و عمل گرايي اوست. قبل از اين که به اروپا برود و افکارش در آنجا شکل بگيرد، با تامل در آيه «لايغير ما به قوم حتي يغيرو ما بانفسهم» قرآن کريم، تحول فکري يافته و تفکر جديدي پيدا کرده بود که بعدها تبديل به شعار سياسي وي شد. او در سال هاي آغازين فعاليت فکري خود، با رويکردي معرفت شناسانه در پي تبيين رابطه علم و دين است که بيشتر پاسخي به سنت گرايان و مدرنيست ها است. با توجه به ايدئولوژي اسلامي خود نيز نشان داد که چگونه مي توان از قرآن و سنت، جواب مسائل اجتماعي و سياسي را ارائه و عرضه نمايد. دو اصل مورد استناد وي يعني اصل قانون بقاي انرژي و اصل آنتروپي يعني اصل انحطاط انرژي نه تنها در مباني نظري وي، بلکه در موضوع انسان شناسي، هستي شناسي و معرفت شناسي نيز بکار گرفته است. در اين ايدئولوژي، خداوند قانونگذار اصلي و فناناپذير است و هيچکس ديگرحق قانونگذاري را ندارد. مهندس بازرگان به عنوان مهمترين چهره پيشگام در گرايش آزادي محور، براي بازسازي اسلام به مدرنيته تمام روي مي آورد و نسخه اي پوزيتيويستي از اسلام، همراه با يک نظريه اجتماعي ليبرال ارائه مي دهد. او فرهنگ ايراني و رفتار اجتماعي را به عنوان علت عقب ماندگي و موانعي در راه پيشرفت و آزادي مي داند. سخت کوشي را لازمه ترقي و آزادي کشور مي داند که اين دو با اخلاقيات ديني سنخيت دارند. به اعتقاد او سازگاري ايرانيان با عوامل محيطي، مهمترين ويژگي روحي و فرهنگي مردم ايران در تاريخ 2500 ساله گذشته بوده است. همچنين اعلام مي دارد که مشکل ما اين است که به خاطر فرهنگ استبدادي جامعه ايران با کار جمعي آشنا نيستيم و بايد فضاي را فراهم کنيم که روحيه کارهاي جمعي به وجود بيايد. او استبداد را عامل عقب ماندگي و عدم پيشرفت ايران مي داند و ميپذيرد که حکومت هاي سکولار و لائيک در جهت رفاه و منافع مادي جوامع خود گام بر ميدارند، و حتي با مذاهب و دين جامعه ستيزي ندارند. قصد اصلي خود را دفاع از اسلام به عنوان دين معرفي مي کند و يکي از موانع را دور شدن جامعه ايران از آموزه هاي واقعي اسلام ارزيابي کرد. مهندس بازرگان براي رفع انحطاط و ايجاد حرکت و رشد در جامعه اسلامي به روش هاي گوناگوني متوسل مي گردد يکي از دردهاي مزمن و عميق جامعه را که درهاي امنيت و سلامت و آقائي و سعادت را به رويشان بسته است، خصلت خودبيني و زندگي فردي است. او شخصيتي ميان مطهري و شريعتي دارد و عمده نظرات و ديدگاه هاي او داراي سازگاري دروني است. نقد او از سنت هاي اجتماعي و رفتاري ايرانيان ويژگي مشترک او با جريان روشنفکري سکولار است و نگاه وي از درون دين به دين است و در نتيجه با همين نگاه سؤال اصلي خود را پاسخ داده و براي تأييد آن از متن دين استمداد مي جويد.کليدواژه ها
مدنيزاسيون-مهندس بازرگان-توسعه اقتصادي-صاحب نظران ايراني-روشنفکر دينينحوه استناد به مقاله
در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:صانعي , قاسم , 1393 , توسعه ايران از ديدگاه مهندس مهدي بازرگان , واکاوی مفاهیم و نظریه های رایج توسعه و تجربیات ایران و جهان : به سوی نظریه اسلامی ایرانی پیشرفت
انتشار دهنده
محل انتشار : واکاوی مفاهیم و نظریه های رایج توسعه و تجربیات ایران و جهان : به سوی نظریه اسلامی ایرانی پیشرفتمشخصات برگزارکننده همایش : مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
تعداد مقالات : 135
کد اختصاصی :
۹۳۱۵۱-۱۰۴۰۱
a>
دیگر مقالات این رویداد
© کلیه حقوق متعلق به موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) می باشد.